Ovaj tekst je izvorno objavljen od strane nepoznatog autora na blogu (qlturnik.blogspot.com)
Promocije knjige u Zadužbini Ilije Kolarca u Beogradu
27. februara 2019. godine u Maloj sali u 19:30 časova
dr Ljubica Vasić, Američki postvijetnamski muški identitet, Filum, Kragujevac, 2018, str. 124.
U izdanju Filološko-umetničkog fakulteta, Univerziteta u Kragujevcu – Filum, u biblioteci Crvena linija i kolekciji Teorija, Književnost, Kultura kao dvanaesta po redu objavljena je knjiga docenta dr Ljubice Vasić. Recenzenti za ovu knjigu bili su akademik Srpske Akademije Nauka i Umetnosti, prof. dr Zoran Paunović sa Filološkog fakulteta u Beogradu, prof. dr Sabahudin Hadžialić, Honoris Causa, sa Internacionalnog Univerziteta u Travniku i prof. dr Dragan Bošković, sa Filološko-umetničkog fakulteta u Kragujevcu.
Baveći se preovlađujuće književnošću koja je u njenom fokusu, ali i poimanjem mita i ideologije u savremenoj američkoj istoriji, autorka Ljubica Vasić je uvidela naučne i praktične multidisciplinarne spoznaje određenih autora koji su dali doprinose razumevanju američke književnosti istraživanjem kolektivne svesti, ideologija, interesa, ali i strahova koji su karakteristični za moderno doba. Sve to zajedno uzevši, doprinelo je da se Ljubica Vasić upusti u istraživanje komlikovanih i traumatičnih tema iz američke istorije. Jedna od tih tema iz oblasti Amerikanistike nesumnjivo jeste rat u Vijetnamu, i njegove posledice. Upravo je rat u Vijetnamu po mnogo čemu uticao na samooblikovanje Amerikanaca, njihov individualni i kolektivni identitet.
Teorijska osnova knjige Američki postvijetnamski muški identitet podrazumeva komparativni, kulturološki, poststrukturalistički, psihološki i intertekstualni pristup. U pristupu obradi teme kojom se Ljubica Vasić bavila, dominiraju teorije Frederika Džejmsona o političkom nesvesnom, poimanje ideologije Luja Altisera kao imaginarnog odnosa pojedinaca prema stvarnim uslovima u kojima postoje, određena viđenja novoistorijske književne teorije i kritike, psihoanalitičke teorije o uticajima na formiranje identiteta i subjektiviteta, zatim psihoanalitička teorija Žaka Lakana, dekonstruktivni metod Žaka Deride, teorije o suštini moći Mišela Fukoa. Pozivajući se i proučavajući sve njih, autorka je nastojala da otkrije spoj ideološkog diskursa sa modernim i savremenim razdobljem u istoriji američke kulture i civilizacije, ali i u vođenju javnih politika elita na vlasti.
Posebna pažnja posvećena je najvažnijim pojmovima – postmodernizmu kao kulturnom fenomenu našega doba, američkoj avangardi kao društvenom pokretu koji istražuje različite aspekte individualne i kolektivne egzistencije u SAD, razmevanju elemenata identiteta i subjektiviteta, a zatim i prepoznavanju razlika između javnog i privatnog, muškog i ženskog, pasivnog i agresivnog, sebe i drugog.
U knjizi autorka se pomno bavila i veoma važnom analizom nalaza Ričarda Slotkina, a koji se tiču odnosa između ideologije, mita i književnog žanra. Naime, Slotkin je najbolje opisao proces nastanka kulture u Americi. Prema Slotkinu, kao vrsnom istoričaru, mitovi ne proističu iz mentalnih arhetipova već su proizvod ljudske misli i rada, konstantno se prilagođavaju i razvijaju ne bi li pružili objašnjenje problema koji se javljaju tokom istorije. Slotkin tačno zapaža da mit obuhvata sve ideološke varijacije koje se vremenom javljaju. Tako se Slotkin fokusira na nacionalnu ideologiju, interpretirajući je kao simptomatičnu u smislu progresivnosti ili pak u kontekstu političkog populizma.
Knjiga Ljubice Vasić može da posluži i kao korisno sredstvo za rekonstrukciju savremene američke drame u kontekstu njenog političkog značaja. U knjizi se ispituje postojanje ideološke kontekstualizacije unutar postmodernog teorijskog diskursa, prisustvo ideologije u procesu istorizovanja i njena međuzavisnost sa politikom i mitom, postojanje uticaja kulturnih stereotipa na semantičke i sintaksičke kodove kao posrednike između autora i njihove publike, kontekstualizacija istorije i ideologije u dramama dvojice velikana, Sema Šeparda i Dejvida Rejba, koji su ispitivali granice elemenata američkog identiteta kroz igranja uloga odnosno glume i autentičnosti u predstavi i bivsvovanju. Takođe je razmotren odnos američke filmske industrije u obradi ratne tematike i doprinos boljem razmevanju rata u Vijetnamu.
Ljubica Vasić je našla i zapisala na 11 stranici knjige da je vladajući diskurs političara u vreme rata u Vijetnamu bio pregrnut “u propagandno ruho patriotizma, a zasnivao se na tradiciji vladajuće američke ideologije o izabranoj naciji koja je pozvana da svoje vrednosti prenosi celom svetu (Manifest Destiny), a zapravo je zastupao interese velikih korporacija.” Nasilje koje je od Vijetnamskog rata, a posebno u postvijetnamskom periodu eskaliralo u svakodnevom životu Amerikanaca, mnogi autori videli su kao produžetak ratne psihoze i propagande zasnovane na dominantnoj ideologiji patrijarhalizma, mačizma i militarizma od kojih je stvorena čitava nova mitologija. U ovom kontekstu, treba neizostavno pomenuti i ispravno razumeti doktrinu poznatu pod nazivom Manifest Destiny pomoću koje se mogu objasniti promene na političkoj i geopolitičkoj sceni koje su se dogodile najpre u Americi. Naime, geopolitika je razvijena i afirmisana upravo između dva svetska rata, a posebno u SAD. Upravo, ideja Manifest Destiny je stavljena u funkciji geopolitike i geostrategije opravdavajući se potrebom da se jedan narod ili rasa proširi na određenoj teritoriji sve do njihovih prirodnih granica. Tek posle Drugog svetskog rata, zvaničnici na vlasti u SAD počinju da vode jednu zaista globalno orijentisanu međunarodnu politiku zasnovanu na principu hegemonije.
Dok se Manifest Destiny ideja odnosila samo na američki kontinent i okolna ostrva, u odnosu na Evropu sprovodila se spoljna politika izolacionizma. U društvenom smislu ova ideja vodila je ka tome da i sama podrazumeva integritet tradicionalne porodice i, u okviru nje, odanost podeli rada između polova, zatim odanost vojnoj moći i borbenoj spremnosti, religiji i crkvi i, u suštini, protestantskim moralnim standardima pristojnosti. Kroz kritiku vođenja unutrašnje i spoljne politike zvaničnika na vlasti u SAD, dovelo je do toga da značajno mesto u ulogu dobiju i liberalni i neoliberalni političari i intelektualci.
Poslednje, ali ne i najmanje važno, Ljubica Vasić se u knjizi bavila i viđenjima uloge muškarca i identiteta u američkom društvu. Mesto i uloga muškarca i identitet, prema autorki, zajedno su definisani kao muškost (maskulinitet). Naime, Ljubica Vasić smatra da se maskulinitet, ili bolje reći maskuliniteti ispoljavaju u savremenom svetu na različite načine jer je to kompleksan fenomen. To se posebno odnosi na savremene Amerikance u SAD.
Veliki broj relevantnih i originalnih zaključaka ovog opsežnog naučnog i multidisciplinarnog istraživanja, sprovedenog s posvećenošću autorke Ljubice Vasić ima čvrstu utemeljenost, sa jasnom metodologijom, teorijama i uporednom praksom koju upotrebljava. Ovo naučno delo nesumnjivo će biti zanimljivo amerikanolozima, studentima filologije, politikolozima, diplomatama i vojnim ekspertima i analitičarima, ali i široj čitalačkoj publici, ukoliko želi da se obavesti o savremenoj Americi, američkoj kulturi i istoriji, posledicama vijetnamskog rata, promenama u američkom društvu i uticajima konzervativaca kao tradicionalista u čijem centru je porodica, i modernista kao liberala u čijem centru je individualnost i većinski slobodan način života.
